Opublikowano jakiś czas temu wyniki badań, z których wynika, że Polacy, to nacja, która najczęściej na świecie używa ad-blockerów. Oczywiście, to zagadnienie technicznie, ale rzecz nie daje nam spokoju, bo wydaje się, że taka tendencja ma coś wspólnego z naszym charakterem narodowym. O ile on istnieje.
Z ciut podobnych względów wynika stosunek do pracowników call centers. I znów – oni nie są lubiani w wielu miejscach współczesnego świata. Ale u nas ludzie wychwalają się na forach internetowych jak to ich zrobili w balona, czy też jaką to wiązankę im puścili. Bo naciągnięcie na koszta tego, kto nas chce naciągnąć, czy też zrównanie go równo z glebą, to czyn chwalebny. No tak zasłużyli sobie na to, bo chcą nam coś wcisnąć, może i oszukać, są namolni, no i wreszcie też domagają się informacji na nasz temat.
Nie jest oczywiście tak, abyśmy byli tak cwani, że aż odporni na zabiegi różnych salesmanów i oszustów. Jak i wszędzie, u nas mają się oni dobrze. Ale perspektywa spuszczenia takiego ze schodów - dosłownie - to rozwiązanie powszechnie akceptowane. To z kolei związane jest z możliwością „brania prawa we własne ręce” - jak to określają np. w UK, czy też raczej „obrony koniecznej” - jak my to ujmiemy. I jako Polak i człowiek podpierający się logiką oraz dbający o rzeczywiste, słownikowe znaczenie słów, opowiem się za tą drugą opcją.
Myśmy ze szwagrem...
Inna sprawa, że za naciągaczy mamy przedstawicieli wielu profesji. Innymi słowy termin „naciągacz” bywa u nas dość „naciągnięty”. Wyobraźcie sobie taką profesję, jak czyściciele okien. Owszem, w Wielkiej Brytanii są potrzebni i z tego względu, że okna otwierają się na zewnątrz i zwłaszcza tych wyżej nie da się łatwo umyć samemu. Jak wielu jednak znacie Polaków biorących window cleanerów? Chyba niewielu. No bo jak można za coś takiego płacić? Pojawia się nawet podejrzenie, że oni te okna trzymają w takiej postaci, właśnie po to, aby dać zatrudnienie pewnej grupie tych, którym za długo nie chciało się uczyć... No ale my ich nie będziemy dotować, bo „robić w konia to my a, nie nas”.
Korzystanie z usług rozmaitych, innych „engineers” też nie za bardzo wchodzi w rachubę, bo przecież mogę to zrobić: sam, ze szwagrem, z kolegą. „Myśmy ze szwagrem nie takie po pijaku stawiali”... Kupowanie kanapek w polskiej rzeczywistości nie wszędzie się sprawdza. Owszem, działa gdzieniegdzie w wielkich polskich miastach, ale muszą to być wytwory naprawdę ekstra lub rzecz musi odbywać się w otoczeniu biurowym (najlepiej pozującym na zwesternizowane). Ale normalnie - to nie kupujemy czegoś, co możemy wykonać samemu. I w tym wypadku ma to dość sympatyczne podstawy, bo nie jesteśmy tak leniwi i niedouczeni w kuchni.
Ale rzecz idzie dalej. Nie bierzemy np. niektórych ubezpieczeń, a to urządzeń, które możemy naprawić sami... albo może nam naprawić szwagier. W ogóle najchętniej byśmy się w ogóle nie ubezpieczali, bo to pieniądze wyrzucone w błoto,a ubezpieczyciele to naciągacze (często tak jest). Co widać, kiedy nadejdzie klęska powodzi.
Chłop żywemu nie przepuści
Spotyka się opinię, że Polacy są bardziej niż inni introwersyjni, a ma to związek z ich właśnie przede wszystkim chłopskim pochodzeniem. Absolutna większość żyła przez wieki w małych zbiorowościach, w grupach bardzo ograniczonych liczebnie. Ich świat też był ograniczony, a ci którzy przyszli z zewnątrz byli obcy i najpewniej wrodzy. Widać to świetnie w filmie „Konopielka”. W owych czasach już aż tak zacofanych społeczności wiele nie było, ale przez wieki właśnie tak wyglądało życie społeczne wsi. Obcych lepiej nie wpuszczać, za dużo im nie mówić; a samemu lepiej nigdzie nie jeździć. A jak już tam jesteśmy - to strach.
Są kraje o społeczeństwie o kompletnie innym pochodzeniu i innym charakterze w związku z tym. Np. tacy Holendrzy, od setek lat żyjący w miastach, a do tego mający do czynienia z morzem i wszystkim co ono niesie - w tym szerokie kontakty. No i dziś czują się swobodnie w tłumie, wśród obcych.
A większość Polaków mieszka w miastach od czasów powojennych. W związku z wielkimi budowami socjalizmu, koniecznością zasiedlenia opuszczonych siedzib poniemieckich i pożydowskich. I mamy dziś społeczność, która „jeździ do babci na wieś”, na Wszystkich Świętych, na wesele itd.
Wszyscy to też szlachta
Ale przecież mamy do czynienia ze specyficznym rozdwojeniem jaźni Polaków. A może... z roztrojeniem? No bo przecież - „Jestem z miasta. To widać, słychać i czuć”. A z innej strony wielu dostrzega w naszym narodowym charakterze pozostałości sarmatyzmu. A przynajmniej chciałoby się przyznawać do szlacheckiego pochodzenia, a choćby takowej tradycji. Tak więc „Bóg, Honor i Ojczyzna” - to po szlachecku, bo chłopi, nie czarujmy się, długo nie mieli żadnej świadomości narodowej. Ale też warcholstwo i że „każdy sobie rzepkę skrobie”, a „szlachcic na zagrodzie równy wojewodzie”.
Tak, tak „my home is my castle” to w Anglii sobie istnieje już tylko dla hecy, a my je traktujemy stosunkowo poważnie. Nie lubimy jak nam ktoś z butami w nasze lezie. Koncepcja przegonienia komornika siekierą nieobca jest niejednej głowie. Większość opamięta się na czas (lub raczej policzy plusy i minusy takiej opcji). Ów niewielki margines, który próbuje się nie dać - trafia do ciekawostek w wiadomościach telewizyjnych.
„Polityczny był, chociaż gorączka kawaler” - powiedziano o pewnym szlachcicu w jednej z naszych powieści historycznych. No bo na polityce przecież też się wszyscy znamy...
Bo trzeba bronić swojego. „Barykaduj, barykaduj!” - krzyczał w „Seksmisji” Maksiu do Albercika, aby powstrzymać wraże siły płci odmiennej.
Historia przetrwania
Naród więc dbający o swoje, ale cwany. Musiał wszak radzić sobie w czasach rozbiorów i przetrwał sto kilkadziesiąt lat niewoli (w zależności od regionu). Później nadeszła wojna, okupacja i żyć było jeszcze trudniej. Za komuny też było nieciekawie. Jednak Polak umiał się zaadaptować, wykorzystywać to co jest. Zorganizował własny handel, bywało, że i własne struktury władzy. Ale też kłamstwo, oszustwo, musiały być w użyciu ze względów praktycznych. Dlatego „organizowanie” rzeczy, drobne kradzieże, np. ze swojej firmy, były długo akceptowane. Do tej pory akceptuje się ściąganie w szkole - no bo trzeba sobie radzić, a nauka niektórych rzeczy nie ma sensu. Słaba jest zaś akceptacja dla donoszenia, bo to zdrada - na „ich” rzecz, władzy, kiedyś okupanta.
No bo my swoje wiemy. I wiemy lepiej.
